Τι κάνει τις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα μοναδικές;
Οι λίμνες Πρέσπες συγκαταλέγονται ανάμεσα στους 12 σημαντικότερους υγροτόπους της Ευρώπης. Ο συνδυασμός μεσογειακού και ηπειρωτικού κλίματος, τα διαφορετικά πετρώματα, η απομόνωση σε μεγάλα υψόμετρα, μαζί με το παρελθόν των περίπου 5 εκ. χρόνων έχουν προσφέρει στη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα μια πλούσια χλωρίδα και πανίδα.
Θέα από το βουνό Γκαλίτσιτσα (Β. Μακεδονία). Αριστερά η λίμνη Αχρίδα, δεξιά η λίμνη Μεγάλη Πρέσπα
Μαζί με την Αχρίδα, με την οποία συνδέονται υδρολογικά υπογείως, είναι αρχαίες λίμνες. Η ηλικία τους εκτιμάται στα 1.5 – 5 εκατομμύρια χρόνια!
Οι δυο λίμνες δημιουργούν ένα μοναδικό λιμναίο οικοσύστημα, απομονωμένο γεωμορφολογικά και με μεγάλες υψομετρικές διαφορές με αποτέλεσμα να υπάρχει σε μικρή έκταση εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα και πανίδα.Σε αυτή τη πολύ μικρή έκταση συναντούμε αλπικά λιβάδια, δάση οξιάς και βελανιδιάς, αρκεύθους, ένα μοναδικό παραλίμνιο δάσος, οικισμούς, βοσκοτόπους, καλλιέργειες και έναν πλούσιο και σπουδαίο υγρότοπο διεθνούς σημασίας.
Στην Πρέσπα υπάρχουν 45 είδη οικοτόπων* από τους οποίους οι 7 είναι οικότοποι προτεραιότητας*.
*οικότοπος: χερσαία περιοχή ή υγρότοπος που διακρίνεται από τις άλλες κυρίως με βάση τα χαρακτηριστικά είδη φυτών που φυτρώνουν εκεί, τη μορφή βλάστησης που δημιουργούν και άλλ γεωλογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά, όπως ο τύπος εδάφους, η παρουσία ή όχι βράχων, κλπ.
*οικότοπος προτεραιότητας: ο οικότοπος που κινδυνεύει να εξαφανιστεί και για τον οποίο γίνονται ενέργειες για τη διάσωση και διατήρησή του.
Έχουν καταμετρηθεί πάνω από 1.800 είδη φυτών μόνο στην ελληνική Πρέσπα, τα οποία μάλιστα αποτελούν περίπου το 30% της χλωρίδας της Ελλάδας σε μια έκταση μόλις 418χλμ2.
Έχει πολύ πλούσια πανίδα:
Στις λίμνες ζουν 23 είδη ψαριών, 9 από τα οποία είναι ενδημικά της λεκάνης των Πρεσπών. Αυτό σημαίνει ότι τα συναντάμε εδώ και πουθενά αλλού στον κόσμο! Τα 9 αυτά ενδημικά είδη είναι: το τσιρόνι, το τσιρονάκι, η μπράνα, η βρυγοβελονίτσα, το σκουμπούζι, η τσίμα, η πλατίκα, ο κέφαλος, η πέστροφα της Πρέσπας.
Είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς στην Ευρώπη για παρατήρηση πεταλούδων, καθώς έχουν καταμετρηθεί 172 είδη ημερόβιων πεταλούδων μόνο στο ελληνικό τμήμα (από τα 234 που ζουν στην Ελλάδα).
Τσιχλοποταμίδα (Acrocephalus arundinaceus)
Πάνω από 280 είδη πουλιών, εκ των οποίων τα 165 αναπαράγονται, απαντώνται στην Πρέσπα. Είναι η δυτικότερη αποικία στην Παλαιαρκτική ζώνη, όπου φωλιάζει και αναπαράγεται ο Ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus). Η Πρέσπα έχει τη μεγαλύτερη αποικία αναπαραγωγής στη γη του Σχεδόν Απειλούμενου* Αργυροπελεκάνου (Pelecanus crispus). Μέχρι το 2022 μετρούσε περί τα 1.500 αναπαραγόμενα ζευγαρια. Το 2022 η γρίπη των πτηνών μείωσε τον πληθυσμό σχεδόν στο 1/3. Διαβάστε περισσότερα εδώ.
*Είδη που χαρακτηρίζονται ως “Σχεδόν Απειλούμενα” (NT) από τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) είναι όσα ενδέχεται να βρεθούν σε κίνδυνο στο κοντινό μέλλον, αλλά επί του παρόντος δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν ως ήδη “Απειλούμενα” με εξαφάνιση.
Έχουν σημειωθεί 12 είδη αμφίβιων και 22 είδη ερπετών. Η Πρέσπα είναι το νότιο ευρωπαϊκό όριο των βόρειων ειδών, αυτών δηλαδή που απαντώνται κυρίως στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, όπως η οχιά Vipera berus και η σαύρα της άμμου Lacerta agilis, που απαντούν σε σπάνιους πληθυσμούς στο βουνό Βαρνούντας/Pelister.
Υπάρχουν 60 είδη θηλαστικών (αρκούδες, λύκοι, βίδρες, αγριογούρουνα κα.) μεταξύ των οποίων και 27 είδη νυχτερίδων, περισσότερα από οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα!
Εδώ ζει ο γενετικά απομονωμένος πληθυσμός της σταχτόχηνας Anser anser, πιθανώς με γενετικές ιδιαιτερότητες, που μαρτυρούν ότι είναι κατάλοιπο παγετωδών εποχών.
Εκτός από την οικολογική αξία της η Πρέσπα έχει και μεγάλη πολιτιστική αξία, καθώς τις λίμνες μοιράζονται τρεις χώρες (Ελλάδα, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία). Η εντελώς διαφορετική κοινωνική και πολιτική ιστορία των τριών χωρών προσδίδει στην περιοχή επιπρόσθετο ενδιαφέρον.
Η αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Φύσης στην Πρέσπα είναι μακραίωνη. Υπάρχουν ευρήματα που αποδεικνύουν συνεχή ανθρώπινη παρουσία στις λίμνες από την νεολιθική εποχή.
Τρεις βάρκες από τις τρεις όμορες χώρες συναντιούνται στη μεγάλη Πρέσπα για την επέτειο των 10 χρόνων του δικτύου Prespanet.
Στην Πρέσπα εξελίσσεται μια σπάνια περίπτωση διασυνοριακής συνεργασίας, τόσο σε επίπεδο κυβερνητικό (Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών), αλλά κυρίως σε επίπεδο μη κυβερνητικών οργανώσεων (PrespaNET), που συνασπίστηκαν για την προστασία της.
Στην Πρέσπα έχουν διασωθεί πολλά ιστορικά μνημεία, που χρονολογούνται από τον 10ο έως και τον 19ο αιώνα καθώς και δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Δύο χωριά της στην ελληνική Πρέσπα έχουν ανακηρυχθεί παραδοσιακοί οικισμοί: ο Άγιος Γερμανός και οι Ψαράδες.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της Πρέσπας είναι τα τοπία της. Ηρεμούν και εμπνέουν όλους τους επισκέπτες και αυτό είναι που κάνει και το ταξίδι στην περιοχή μια αξέχαστη εμπειρία.